جایگاه صنعت چاپ در ایران

این روزها صنعت چاپ حال خوشی ندارد. تلاطم دلار، باعث افزایش هزینه مواد اولیه می‌شود و شوک‌های دلار به بازار باعث نایاب شدن مواد اولیه می‌شود.در همین راستا گفتگویی با یکی از فعالان صنعت چاپ انجام داده‌ایم.

به گزارش برنا، امیرحسین کاهه، از دوران نوجوانی وارد این صنعت شده و جذابیت این صنعت باعث شده تا در رشته گرافیک تحصیل نماید. وی در حال حاضر مدیرعامل شرکت چاپ وستا هست.

شرکت چاپ وستا توانسته باوجود تمام مشکلات دامن‌گیر صنعت چاپ، به‌تازگی چاپخانه دیجیتال را در کنار چاپخانه افست تأسیس نماید. این مجموعه یک شرکت نوین و توسعه‌یافته در عرصه ارائه خدمات چاپ است. این شرکت باتجربه بیش از یک دهه در صنعت چاپ، هم‌اکنون با بازطراحی اهداف خود و همکاری متخصصان توانا درزمینهٔ طراحی، توانسته با استفاده از ایده‌های نوین و بروز در مدت‌زمان بسیار کوتاه خود را به‌عنوان یکی از فعالان در صنعت چاپ کشور معرفی کند.

چاپ وستا با حذف واسطه و دلال توانسته است فاصله مشتری تا چاپخانه را کاهش دهد تا هزینه تمام‌شده محصولات چاپی برای کسب‌وکارهای مختلف کاهش یابد. چاپ اختصاصی، چاپ تراکت، کارت ویزیت، سربرگ، ست اداری و مدیریتی و …. در کوتاه‌ترین زمان ممکن، ارسال سریع و رایگان با پایین‌ترین قیمت و با تضمین کیفیت چاپ اختصاصی از ویژگی‌ها و مزیت‌های مهم رقابتی این مجموعه با سایر رقبا است.

کاهه در ابتدای صحبت با اشاره به قدمت صنعت چاپ گفت: در این اواخر موضوع ملی شدن صنعت چاپ مطرح‌شده است. سؤال من این است که آیا فقط قدمت ۲۰۰ ساله صنعت چاپ در ایران برای ملی شدن این صنعت کافی است؟ بدون برطرف کردن موانع در داخل، این صنعت نمی‌تواند صفت ملی را یدک بکشد. ما هنوز نمی‌توانیم اقلام موردنیاز را در داخل تأمین کنیم. مسئولان امر در این سال‌ها نتوانستند فنّاوری ساخت یک دستگاه پرینت دیجیتال را در داخل کشور بومی‌سازی کنند. ازنظر من ملی شدن زمانی اتفاق می‌افتد که بیشتر از ۹۰ درصد ملزومات چاپ از دستگاه چاپ تا کاغذ را در داخل کشور باکیفیت مطلوب به‌صورت بومی تولید کنیم.

صنعت چاپ و فاصله آن از جایگاه واقعی خود

کاهه با اشاره به این‌که ما در حوزه تجهیزات به کشورهای دیگر وابسته هستیم، در خصوص بازار چاپ و جایگاه آن در بازار داخلی و خارج افزود: اقتصاد ما بیمار است و از اقتصاد بیمار نباید انتظاری داشت، کسب‌وکارهای مختلف که نیاز چاپی آن‌ها به‌صورت ماهانه بود در حال حاضر ۶ ماه یک‌بار شاید هم بیشتر، اقدام به ثبت سفارش، می‌کنند چه‌بسا با تیراژ کمتر از قبل. اقتصاد بیمار باعث می‌شود تقاضا کاهش یابد و همین دلیل باعث می‌شود بازار چاپ کم رونق شود. کاهش جدی تقاضا از چهار سال قبل شروع‌شده و چاپخانه‌ها را به تعطیلی کشانده است. البته گرایش مردم به فضای مجازی، اپیدمی کرونا و شرایط تحریم در سال‌های اخیر فضای صنعت چاپ در داخل کشور را دچار مشکلاتی کرد که می‌شد با مدیریت درست از بروز این مشکلات جلوگیری کرد.

افول تقاضا و صادرات

مدیرعامل شرکت چاپ وستا با اشاره به مشکلات مبادلات مالی، صادرات، واردات و … اظهار کرد صنعت چاپ ایران حتی در بازار حاشیه خلیج‌فارس از جایگاه اصلی خود فاصله زیادی گرفته است. متأسفانه صادرات محصولات چاپی در ماه‌های اخیر صدمه بسیاری دیده است،‌ از سویی مواد اولیه در داخل کشور بسیار کمیاب شده است و از سوی دیگر قیمت تمام‌شده محصول نیز بالا رفته است و این در بحث رقابتی به ما صدمه زده است.

کاهش تقاضا یا کاهش کمیت؟

کاهه در پاسخ به این سؤال که این صنعت با کاهش تقاضا مواجه است یا با کاهش کمیت روبه‌روست، با تأکید بر تغییر نیازهای مخاطب چاپ خاطرنشان کرد: ما با هر دو پدیده مواجه هستیم. در بازار تقاضای چاپ کم شده است. با توجه به بالا رفتن هزینه‌های چاپ، تیراژ در تقاضاهای موجود هم کاهش‌یافته است به‌نحوی‌که ما برای پاسخ به نیاز مشتریان با تیراژ کم واحد دیجیتال را با فراز و نشیب زیاد تأسیس کردیم تا بتوانیم حتی از یک کارت ویزیت به تعداد ۱۰۰ عدد چاپ کنیم درصورتی‌که با افست، چاپ این تعداد امکان‌پذیر نیست. چاپ دیجیتال به‌مراتب زمان کمتری نسبت به چاپ افست دارد و این به دلیل حذف لیتوگرافی و پروسه ساخت رنگ و … است.

ناظران زیاد، حامیان کم

کاهه در پاسخ به این پرسش که متولیان امر چه کمکی به این صنعت کرده‌اند گفت: صنعت چاپ به‌عنوان یک صنعت مادر شناخته می‌شود و در رشد تولید ناخالص ملی جزو پنج صنعت اول و از اثرگذارترین صنایع است؛ اما این صنعت در ایران همواره از مشکلات ریزودرشت رنج‌برده،‌ زمانی نبود متولی مشخص و درست برای این صنعت سرچشمه مشکلات بود، زمانی دیگر فرسوده بودن ناوگان و حالا کمبود مواد اولیه،‌ گرانی ارز و … . در حال حاضر وزارت ارشاد، وزارت صمت، اتحادیه چاپخانه‌داران و… بر این صنعت نظارت‌های نسبی دارند اما حمایت آن‌ها از این صنعت کم و ناچیز است. دستگاه‌ها، جوهر، کاغذ، روکش و … وارداتی است و این صنعت در خصوص تأمین ارز و نوسان دلار دچار مشکل است. در برخی از چاپخانه‌ها دستگاه‌های چاپ فرسوده شده‌اند و باید دستگاه‌های جدید جایگزین آن‌ها شوند تا کیفیت چاپ بیشتر شود اما این صنعت به‌اندازه کافی در خصوص تأمین ارز موردنیاز حمایت نمی‌شود و درنتیجه جایگزینی دستگاه‌ها امکان‌پذیر نیست. البته شرایط تحریم هم از این امر جلوگیری می‌کند. دولت و نهادهای وابسته به‌عنوان متولیان امر نقش حمایتی خود را به‌درستی ایفا نمی‌کنند. مسئولان فقط بعد نظارتی را خوب اعمال می‌کنند و حمایتگر نیستند. معتقدم با حمایت مستمر از صنعت چاپ، حضور فعالان نخبه و ورود فناوری‌های نوین این صنعت می‌تواند به یکی از صنایع پیشران در کشور تبدیل شود.

آینده صنعت چاپ

وی در پاسخ به این سؤال که چه آینده‌ای برای این صنعت می‌توان متصور شد افزود این صنعت چندوجهی است. یک پدیده فرا فرهنگی است و در حوزه‌های مختلف فرهنگی، کتاب، رسانه، علم، پژوهش، تبلیغات و … مؤثر است کتاب و مطبوعات در دنیای امروز فقط ۵ درصد صنعت چاپ را شامل می‌شود و بخش عمده این صنعت به حوزه‌های مختلف بسته‌بندی بازمی‌گردد، درحالی‌که اصلاً از این صنعت حمایت نمی‌شود.

کمتر صنعتی را بتوان در دنیا یافت که تأثیرگذاری آن بر صنایع دیگر به‌مانند صنعت چاپ باشد. نقش صنعت چاپ به‌عنوان یک صنعت مادر و پیشران تولید در بین کلیه صنایع پذیرفته‌شده و شناخته‌شده است. نقش این صنعت در کشورمان ایران نیز در بین کلیه صنایع مشهود و موردتوجه است اما برای این صنعت زنگ خطر به صدا درآمده و اگر دولت به مشکلات صنعت چاپ رسیدگی نکند و آن‌ها را مرتفع نسازد، باید منتظر تعطیلی چاپخانه‌های کوچک و تعدیل نیرو بود.