بایگانی ماه شهریور, 1401

در سال‌های اخیر بیش از دلار و طلا و خانه، این کاغذ بوده که افزایش قیمت داشته و نوسانش هم از بورس بیشتر بوده است. با این حال هر قدمی در حوزه کاغذ به نظر می‌رسد گره آن را بیشتر کور می‌کند؛ از واردات کاغذ با ارز ترجیحی گرفته، تا تولید داخلی کاغذ.

به گزارش ایسنا، از نیمه‌های سال ۹۶ شد، دور جدید بحرانی در حوزه نشر و کتاب شروع شد؛ کاغذ! بحرانی که بی‌سابقه نبود اما قبلا به این شدت هم رخ نداده بود.

بخش اعظمی از کاغذ مصرفی کشورمان وارداتی است و قیمت آن تحت تأثیر قیمت دلار قرار  دارد و با توجه به این‌که در سال‌۹۶ کاغذ از ردیف کالای ضروری خارج شد و در ردیف کالای لوکس قرار گرفت، قیمت کاغذ از بندی ۷۰ هزار تومان یک‌باره به بندی ۱۱۰ هزار تومان افزایش پیدا کرد. بعدها این روند هی ادامه یافت تا الان که به بندی یک میلیون تومان هم رسیده است.

از آنجایی که حیات نشر به کاغذ بسته‌ است، با پیگیری ناشران، دولت کاغذ را از ردیف کالای ضروری برگرداند، سیدعباس صالحی _ وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی وقت_ فروردین سال ۹۷ اعلام کرد که «کاغذ در لیست کالاهای اساسی چون مواد غذایی و دارویی قرار گرفت و از تفاوت ارزی، که دولت تأمین می‌کند، برخوردار خواهد بود. برای ناشران، نویسندگان و اصحاب مطبوعات، خبر خوشایندی است که دولت نیاز فرهنگی را چونان غذا و دارو برای کشور مهم و اساسی می‌داند» هرچند این خبر خوش دولت دوام چندانی نداشت و حتی در ظرف کمتر از یک سال با وجود تاکید مقام معظم رهبری بر حل مشکل کاغذ در نمایشگاه کتاب، این اتفاق نیفتاد و کاغذ به روند افزایشی خود را ادامه داد و بخشی از ماجرا به وارد کننده‌ها برمی‌گشت، زیرا آن‌ها از تحویل کالای وارد شده خود سر باز می‌زدند و  گاه کاغذهای وارد شده سر از ظهیرالاسلام و بازار آزاد در می‌آوردند.

در نیمه اول سال ۱۳۹۷، کارگروه ساماندهی کاغذ متشکل از نهادهای مختلف از جمله شرکت اتحادیه تعاونی ناشران کشور (آشنا)، اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران و وزارت ارشاد تشکیل شد که کارشان تخصیص، توزیع و نظارت بر مصرف کاغذ بود، آن‌ها معتقدند بودند باید سیستم تخصیص و توزیع کاغذ متمرکز شود تا در محیطی شفاف توزیع کاغذ تحریربه ناشران قابل ره‌گیری و رهیابی باشد و از سوءاستفاده احتمالی جلوگیری شود هرچند فعالیت‌ها و گزارش‌هایی که ارائه می‌کردند با اما و اگر و چند و چون بسیار همراه بود، در نهایت مشخص شد این کارگروه منافع  گروهی از ناشران را تأمین کرد.

این موضوع و نحو تخصیص کاغذ صدای برخی از ناشران را درآورد. مجمع ناشران انقلاب در بیانیه‌ای خواستار حل مشکل کاغذ شد. البته رویکرد آن‌ها خودکفایی در عرصه کاغذ بود و حل بحران را در خودکفایی می‌دیدند، در حالی که کارخانه کاغذسازی ایرانی فعالیت چندانی در این زمینه نداشتند.

در مدتی که کاغذ دولتی با ارز ترجیحی توزیع می‌شد، ناشران بسیاری به سمت کاغذ دولتی رفتند که همه نیاز آن‌ها را برطرف نمی‌کرد و  دلالان کاغذ در بازار آزاد همچنان قیمت‌ها را بالا می‌بردند. این نگرانی در ناشران وجود داشت که اگر یک روز کاغذ دولتی تمام شود یا ارز به آن اختصاص پیدا نکند، دلالان چه بلایی سرشان خواهند آورد و افزایش قیمت تا کجا خواهد بود، چنانچه این اتفاق افتاد. در ماه‌های پایانی سال ۱۳۹۹ کارگروه تخصیص کاغذ تقریبا کاغذی برای توزیع نداشت و ارز ترجیحی به کاغذ در این سال و سال بعدش اختصاص نیافت.

در سال ۱۴۰۰ و با روی کار آمدن دولت سیزدهم، یکی از وعده‌هایی که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بر آن تأکید داشت، مسئله کاغذ و حل آن بود، یکی از شعارهای اصلی که در جهت تحقق آن گام برداشته است، تأمین کاغذ از طریق تولید داخلی است.

در اولین اقدام دولت هم کارگروه تخصیص کاغذ با تغییر مواجه شده و عملا تعطیل شد؛ یاسر احمدوند، معاون فرهنگی با بیان این‌که به شیوه تخصیص کاغذ به روال قبل را درست نمی‌داند و به آن اعتراض دارد گفت: در این شیوه امکان ایجاد خطا و تعارض منافع و امکان فساد در آن وجود دارد. او تأکید دارد معاونت فرهنگی نباید نقش مدیریتی خود را در این زمینه به صنف واگذار می‌کرد. البته نتیجه بازگشت تخصیص کاغذ به وزارت ارشاد این شد که طیف فکری دیگری از ناشران، بیشتر بهره‌مند شدند که به‌نوعی در جناح مقابل طیف فکری منتفعان پیشین قرار داشتند. هرچند از نظر میزان، فاصله بسیاری بین این دو دوره تخصیص کاغذ وجود دارد.

با این اوصاف، احدوند نیز همانند وزیر ارشاد بر تولید داخلی کاغذ تأکید دارد؛ وزارت ارشاد دو کارخانه‌ای را که در این سال‌ها کاغذی تولید نکرده‌اند برای خودکفایی در تولید کاغذ در نظر گرفته  است، کارخانه مازندران و کارخانه پارس که هر کدام  مشکلاتی دارند. هرچند تولید داخلی آن‌ها با اما و اگر همراه است و به نظر می‌رسد تأمین مواد اولیه‌شان به صورت وارداتی است؛ کارخانه مازندران الوار خود را از روسیه تأمین می‌کند و کارخانه پارس نیز خمیر کاغذ وارد خواهد کرد.

و بر اساس آنچه اعلام شده به نظر می‌رسد قیمت کاغذهایی که توسط کارخانه مازندران تولید می‌شود مابه‌التفاوت زیادی با قیمت کاغذ در بازار آزاد ندارد. طبق اعلام وزارت فرهنگ در سامانه ثبت‌نام ناشران برای دریافت کاغذ دولتی که فعلا هندوانه دربسته است و نه تنها امتحان خود را پس نداده، بلکه هنوز رویت نشده است،  قیمت کاغذ ۷۰ گرمی ۷۰×۱۰۰ قیمت تقریبی هر بند کاغذ تحریر ۷۴۰,۰۰۰ تومان، کاغذ ۷۰ گرمی ۹۰×۶۰ قیمت تقریبی هر بند کاغذ تحریر ۵۶۰,۰۰۰  تومان، کاغذ ۷۵ گرمی ۷۰×۱۰۰ قیمت تقریبی هر بند کاغذ تحریر ۷۶۰,۰۰۰ ریال، کاغذ ۷۵ گرمی ۹۰×۶۰ قیمت تقریبی هر بند کاغذ تحریر ۵۹۰,۰۰۰ ریال، کاغذ رول ۷۰ گرمی قیمت تقریبی هر کیلو ۲۷,۹۰۰  تومان و کاغذ رول ۷۵ گرمی قیمت تقریبی هر کیلو ۲۸,۶۰۰  تومان است؛ این درحالی است که کاغذ ۵۵گرم روسی ۶۰x۹۰ تحویل به‌روز ۶۱۶ تومان  است. این نوع کاغذ به نظر ناشران نسبت به کاغذ تولیدی باکیفیت‌تر است و قیمت ۵۶۰ تومان که برای پیش‌فروش کاغذ ایرانی در نظر گرفته، منطقی نیست و باید قیمت آن یک‌سوم کاغذ خارجی باشد.

البته مسئله اصلی این است که ناشران از میزان کیفیت کاغذ تولیدی داخلی اطلاعی ندارند، مشخص نیست چقدر ضایعات دارد، آیا به دستگاه‌های چاپ آسیب می‌زند، در چاپ سایه نمی‌اندازد و موضوعات دیگر، اما آنچه بر حسب تجربه وجود دارد این است که کاغذ تولیدی کیفیت بالایی ندارد و به همین دلیل ناشران در سنوات گذشته آن را به کنار گذاشته‌اند. یکی از ناشران در این زمینه می‌گوید: «امروز با چاپخانه صحبت کردم که آیا کاغذ مازندران را برای کتاب چاپ می‌کنید؟ فرمودند «اگر خوب بود که از کاغذش استفاده می‌کردیم» گویا قبلا کار می‌کردند که به دستگاه خسارت آورده است و نظرشان این است کاغذ سوئدی ۶۰ گرمی بهتر از کاغذ مازندران است.»

به این ترتیب ممکن است ناشران از کاغذ تولیدی چندان حمایت نکنند و ترجیح دهند کاغذی وارداتی هرچند با قیمت بالا استفاده کنند.

مسئله بغرنج کاغذ و افزایش افسار گسیخته کاغذ این سوال را پیش می‌آورد که چرا نهادهای نظارتی وارد این موضوع نمی‌شوند؟ چرا وزارت ارشاد در قامت یک بازاریاب برای کارخانه مورد اشاره در زمینه کاغذ فعالیت می‌کند و ناشران را برای خرید کاغذ از این کارخانه که قبلا شکست خورده است، تشویق می‌کند و سیستم حمایتی خود را به آن سمت و سو می‌برد؟

آیا وزارت ارشاد در این زمینه فقط احساس وظیفه دارد یا همچنین نگران این است که با گرانی کاغذ و درنتیجه چاپ کمتر عناوین کتاب‌ها، کارنامه کاری این دولت ضعیف توصیف شود؟

در صورت شکست این سناریو (تولید کاغذ داخلی) که به نظر می‌رسد برای کشیدن ترمز دلالان کاغذ توسط وزارت ارشاد طراحی شده، درنهایت چه بلایی سر ناشران با افزایش چندین برابر کاغذ خواهد آمد؟

از طرف دیگر با توجه به این‌که بخشی از مواد اولیه این کارخانه‌ها وارداتی است، سرنوشت تولید کاغذ توسط این کارخانه‌ها نیز مبهم است، وزارت ارشاد برای این موضوع چه تمهیداتی اندیشیده است؟

و در پایان از یاد نبریم که واردکنندگان و دلالان کاغذ وارداتی هم در این‌سال‌ها هر کاری دلشان خواسته کرده‌اند و هر بلایی که دوست داشته‌اند بر سر صنعت نشر کشور آورده‌اند.

پس این پرسش باقی می‌ماند که واقعا راه نجات خروج صنعت نشر کشور از این بحران کجاست؟

هم‌اکنون که این گزارش را می‌خوانید، بسیاری از چاپخانه‌های نشر کتاب در کشور با کمبود سفارش چاپ کتاب به‌علت گرانی لجام‌گسیخته مواجهند و این یعنی چند معضل توامان با هم در چند بخشِ یک صنعت.

یک مؤسسه‌ی تحقیقاتی می‌گوید با ضرر ۳٫۵ میلیارد دلاری کسب‌و‌کار گرافیکی اینتل، احتمالاً تیم آبی این واحد تجاری را رها و تولید GPU را متوقف می‌‌کند.
D6-Afrak-IraniCard

مؤسسه‌ی تحقیقاتی Jon Peddie Research می‌گوید در صورتی که وضعیت مالی اینتل همچنان بدتر شود و واحد تجاری AXG که به پردازنده‌های گرافیکی ارتباط دارد محصولاتی رقابتی ارائه ندهد و سوددهی نکند، تیم آبی احتمالاً مجبور به رها کردن بازار پردازنده‌های گرافیکی خواهد شد.

غول بزرگ آمریکایی که از قدیمی‌ترین بازیگران صنعت تراشه محسوب می‌شود در گزارش مالی فصل دوم ۲۰۲۲ اعلام کرد که درآمد کمتر از حد انتظار بوده و ضرر نیم میلیارد دلاری ثبت کرده است.

اینتل در سال ۲۰۱۶ با هدف پیشرفت در بازار کارت گرافیک مجزا و دیتاسنتر تیم جدیدی با حضور متخصصان GPU تشکیل داد. پس از استخدام راجا کودوری، عضو سرشناس AMD، اینتل رسماً اعلام کرد که روی گرافیک مجزا کار می‌کند. تیم گرافیک اینتل در سال ۲۰۱۷ تقریباً ۳٫۵ میلیارد دلار بودجه برای تولید محصول در نظر گرفت.

سرمایه‌‌ی ۳٫۵ میلیارد دلاری باید دوباره به خزانه‌ی اینتل برگردد و آمار نشان می‌دهد از زمان آغازبه‌‌کار واحد تجاری AXG در فصل اول سال ۲۰۲۱ تاکنون، ضرر انباشته‌ی ۲٫۱ میلیارد دلار ثبت شده است. این در حالی است که Jon Peddie Research می‌گوید ضرر نهایی این واحد تجاری نزدیک‌به ۳٫۵ میلیارد دلار است. واحد تجاری AXG نتوانسته طبق برنامه‌ریزی قبلی عمل کند.

به گزارش نوت‌بوک‌چک، واحد تجاری AXG در ابتدا توسعه‌ی معماری گرافیکی Xe-HPG برای تراشه‌های کلاس دیتاسنتر را متوقف کرد و سپس عرضه‌ی گرافیک پونته وکیو را بارها به تأخیر انداخت و اکنون برای عرضه‌ی مدل‌های مختلف گرافیک‌های سری ARC Alchemist با معضلاتی دست‌و‌پنجه نرم می‌کند. در همین حین شرکت‌های انویدیا و AMD در حال آماده شدن برای رونمایی جدیدترین نسل از گرافیک‌های پرقدرت خود هستند.

پت گلسینگر، مدیرعامل اینتل، نشان داده که اگر واحدی تجاری سودآور نباشد به‌راحتی خط قرمز روی آن می‌کشد. او در دوران مدیریتش واحد تجاری فعال اینتل در بازار حافظه‌های اپتین، واحد فعال در بازار پهپاد، واحد ورزشی و کسب‌و‌کار حافظه‌ی NAND را واگذار کرده است. به‌طور کلی تعداد واحدهای تجاری موردبحث به ۶ مورد می‌رسد و تمامی این ۶ کسب‌و‌کار ۱٫۵ میلیارد دلار به اینتل ضرر زدند، این در حالی است که واحد تجاری AXG به تنهایی ضرر ۳٫۵ میلیارد دلاری به بار آورد.

Jon Peddie Research می‌گوید پت گلسینگر ترسی از اتخاذ تصمیم‌های سخت ندارد و پروژه‌هایی را که سودده نباشند به پایان کار می‌رساند، حتی اگر خودش شخصاً به آن پروژه‌ها علاقه‌مند باشد: «در همین حین شایعه‌ها به این موضوع اشاره می‌کنند که دوران خوش به پایان رسیده و AXG توسط اینتل رها می‌شود.»

اینتل در فاصله‌ی پنج سال پس از آغاز‌به‌کار تیم جدیدش توانسته صرفاً دو کارت گرافیک پایین‌رده و چند محصول مرتبط به دیتاسنتر عرضه کند. این تیم در اینتل یک معماری گرافیکی کم‌قدرت را نیز توسعه و oneAPI را برای پردازنده‌های مرکزی و گرافیکی و تراشه‌های FPGA دردسترس قرار داده است.

بازار GPU برای رشد اینتل در آینده حیاتی به نظر می‌رسد، اما احتمالاً برنامه‌ی فعلی تیم آبی نمی‌تواند جواب‌گو باشد. درنتیجه تحلیلگران می‌گویند که اینتل بهتر است رویکرد خود را تغییر دهد.

به گزارش Techgenyz از زمان آغاز آمادگی اینتل برای بازار GPU،‌ رقیب بزرگ این شرکت یعنی AMD توانسته سه نسل جدید از پردازنده‌های گرافیکی را تولید و عرضه کند. گرافیک‌هایی که AMD می‌سازد بسیار پیشرفته‌تر از گرافیک‌های جدید اینتل هستند. در ۶ سال اخیر چند شرکت جدید نیز وارد بازار گرافیک شده‌اند. در همین بازه‌ی زمانی قوانینی که برای قاعده‌مند کردن بازار گرافیک تدوین شده‌اند تغییرات زیادی تجربه کرده‌اند.

بسیاری از پروژه‌های استراتژیک اینتل وابسته به قدرت پردازشیِ گرافیکی است و به همین دلیل شاید رها کردن واحد تجاری AXG برای اینتل کار ساده‌ای نباشد. بدون داشتن کسب‌و‌کار گرافیکی، اینتل از پیشرفت در حوزه‌های مهم و آینده‌داری مثل هوش مصنوعی و یادگیری ماشین و تراشه‌های نسل آینده که واحد CPU و GPU را با هم ترکیب می‌کنند باز می‌ماند.

مؤسسه‌ی Jon Peddie Research می‌گوید که اینتل باید تصمیم نهایی خود را درباره‌ی آینده‌ی واحد تجاری AXG اتخاذ کند. اگر تیم آبی بخواهد با این وضعیت به کارش ادامه دهد احتمالاً باید تا چند سال دیگر ضرردهی کسب‌و‌کار گرافیکی خود را تحمل کند، چون این شرکت به‌دنبال حضور در بازاری بسیار رقابتی است.

Jon Peddie Research می‌گوید: «بهترین کاری که اینتل در این شرایط می‌تواند بکند، پیدا کردن یک شریک تجاری و فروختن AXG است. شاید بتوان فروش AXG را به‌عنوان حرکتی استراتژیک جلوه داد.»

مشکلات اینتل در بازار گرافیک در حالی زیر ذره‌بین قرار می‌گیرد که دولت ایالات متحده اخیراً قانونی ۵۲ میلیارد دلاری برای حمایت از تراشه‌سازان تصویب کرده است. تحلیلگران می‌گویند در بین شرکت‌های آمریکایی‌، اینتل بیشترین سود را از این قانون جدید می‌برد.

رئیس هیئت مدیره گروه سرمایه گذاری آرمان ابتکار کیمیا با بیان اینکه کاهش بهای تمام شده کاغذ باعث کاهش قیمت بسته بندی و محصولات نهایی خواهد شد،‌ گفت:‌ از فروردین ماه امسال با افزایش قیمت ارز و گمرک، قیمت مقوا و کاغذ افزایش پیدا کرده است.

منعم در گفت و گو با خبرنگار ایلنا عنوان کرد:  گروه سرمایه گذاری آرمان ابتکار کیمیا وارد کننده انواع کاغذ و مقوای گلاسه، مقوای پشت طوسی و سفید، ایندربورد و کاغذ چاپ و تحریر است. این شرکت با بهره گیری از مدیران و کارشناسان متعهد و با تجربه و همچنین نیروی های فعال و خلاق همواره سعی بر رفع نیاز مشتریان خود داشته و از کوچک ترین فرصت ها برای تبدیل مشتریان بالقوه به مشتریان بالفعل از تلاشی دریغ نمی نماید. در همین راستا شرکت سعی بر این دارد تا با بهره گیری از اطلاعات و دانش روز و بکار گیری نیروهای متخصص و مجرب به عنوان یکی از بهترین انتخاب مشتریان در حوزه تامین و واردات انواع کاغذ و مقوا از کشورهای کره جنوبی، چین، هند، اندونزی و ترکیه با برند انحصاری بوفالو ‘®️BUFFALO’ باشد.

وی اظهار کرد: تولید اینگونه محصولات به دلیل مشکلاتی همچون تامین آب و بازیافت با محدودیت همراه است؛ به همین منظور این محصولات وارد کشور می شود.

منعم، در خصوص مشکلات پیش راه بنگاه های اقتصادی گفت:‌ تخصیص ارز، ثبت سفارش و تحریم ها باعث ایجاد مشکلات برای واردکنندگان شده است.

رئیس هیئت مدیره شرکت آرمان ابتکار کیمیا از دولت درخواست کرد تا هرچه سریع تر بحث تحریم ها حل و وارادت را تسهیل کند.

لوگوها را هر روز می‌بینیم. در خانه، محل کار، خیابان و حتی روی شخصی‌ترین وسایل‌مان. آن‌ها تنها یک تصویر نیستند، لوگوها در زندگی ما جای خود را پیدا کرده‌اند و به حافظه تصویری‌مان پیوسته‌اند.
به گزارش آژانس خبری چاپ و بسته بندی ایران، در دنیای سرعت و صنعت و تجارت، طراحی یک نشان که بتواند معرف مناسبی برای یک شرکت، موسسه یا شخص باشد اهمیت زیادی پیدا کرده است. از زمانی که طراحی لوگو رایج شد، نشان‌هایی وارد دنیای تجارت شدند که توانستند در ذهن مردم جای خود را پیدا کنند.

ابراهیم حقیقی، طراح و گرافیست پیشکسوت، درباره تعریف لوگو و ویژگی‌های آن اظهار کرد: از قدیم در ایران به لوگو «آرم» می‌گفتند. در دانشکده‌ها و مسابقه‌ها هم همین‌طور. مرتضی ممیز برای لوگو کلمه «نشان» و برای لوگوتایپ «نام‌نوشته» را انتخاب کرد. من هم به شخصه وقتی می‌خواهم با سفارش‌دهنده لغتی را در این باره رد و بدل کنم، از همین عناوین انتخاب شده توسط مرتضی ممیز استفاده می‌کنم.

او افزود: نشان تصویری در حقیقت شناسه یا شناسنامه تصویری یک موسسه، محصول یا حتی یک شخص است. کلمه موسسه در اینجا بخش گسترده‌ای از موسسات، کارخانجات، شرکت‌ها، وزارت‌خانه‌ها و… را دربرمی‌گیرد. نشان باید ظرفیت تصویری روایت شخص و عملکرد یا کاربرد آن چیزی را که مسوولیت آن را بر عهده گرفته انجام بدهد. هر نشانی که درست طراحی شده باشد در این باره موفق خواهد بود.

از این نشانه‌ها چه می‌فهمید؟

نشان «نایک»

این طراح ادامه داد: گاهی نشان‌ها در رفتار حضور اولیه‌شان یا ایماژی که به محض دیدن درست می‌کنند، ممکن است خارج از این تعریف باشند؛ مثل نشان نایک (Nike). این نشان مربوط به کارخانه‌ای است که محصولات ورزشی تولید می‌کنند و لاغیر و همه دنیا هم این را می‌دانند. حتی بچه‌های سیاه‌پوست پاپتی آفریقا هم می‌دانند. این نشانه تصویری نه علامتی از ورزش دارد و نه از محصولات ورزشی و به دلیل تعدد مصرف و تکرار به اندازه (نه بیش از اندازه) برای تبلیغات توانسته در اذهان رسوخ کند.

حقیقی درباره مثال ایرانی این موضوع گفت: سیمرغ جشنواره فجر مثال ایرانی این موضوع است. همه به عنوان یک ایرانی آن را می‌شناسند که به خاطر تعدد تکرار و تداوم است.

از این نشانه‌ها چه می‌فهمید؟

نشان سیمرغ جشنواره فجر اثر ابراهیم حقیقی

تداوم در رفتار درست اهمیت زیادی در موفقیت یک نشان دارد. اگر به جامعه سینماروی ایران نشان سیمرغ را نشان بدهید، اولین چیزی که به ذهن‌شان می‌رسد جشنواره فیلم فجر است، اما در مورد نشان خانه سینما ممکن است این اتفاق نیفتد و تنها اهالی حرفه‌ای‌تر آن را شناسایی می‌کنند. در این موارد یا باید توضیح داد یا یک نام‌نوشته در کنارش آورد.

این گرافیست به عوامل موفقیت یک نشان اشاره و اظهار کرد: ممکن است موفقیت یک لوگو لزوما در خودش نباشد. مثل نشان اتومبیل‌های مرسدس، بنز و…

از این نشانه‌ها چه می‌فهمید؟

نشان «مرسدس بنز»

این نشان‌ها به دلیل حضور موفق شرکت‌شان در جامعه و صنعت به نشان‌های موفقی تبدیل شدند. البته در این بین بعضی نشان‌ها هستند که ظرفیت بصری در خودشان دارند. مثل نشان سیب گاز زده شرکت اپل (Apple). این نشان چون از روز اول سوال‌برانگیز بود نشان موفقی شد و چون شرکت اپل در حضورش در صنعت و حرفه خود درست عمل کرد در یاد جهانیان به ثبت رسید.

حقیقی در ادامه گفت: زمان یکی از فاکتورهای اثبات موفقیت یک نشان است. فاکتور اصلی‌تر حضور و شناساندن آن در جامعه است. اگر من فرزند زیبا و دانشمندی داشته باشم و آن را در خانه نگه دارم و معرفی‌اش نکنم جامعه او را نمی‌پذیرد. پس باید اول به تداوم و حضور توجه کرد و بعد به زمان.

او همچنین عنوان کرد: نشان‌های دیگری هستند که به صورت علائمی که ما با آن‌ها سر و کار داریم آن‌ها را می‌شناسیم. این نشان‌ها باید آموزش داده شوند، مثل نشان‌های راهنمایی و رانندگی.

از این نشانه‌ها چه می‌فهمید؟

نشان شرکت «اپل»

به عنوان مثال نشان «ورود ممنوع» که یک دایره قرمز با یک خط سفید در درونش است هیچ ظرفیت بصری ندارد اما همه ما می‌دانیم که این علامت نشانه ورود ممنوع است، چون آن را آموزش دیده‌ایم.

حقیقی افزود: یکسری نشان‌ها هم هستند که به آن‌ها «دیکتوگرام» می‌گویند. این نشان‌ها بدون آموزش دادن اطلاع‌دهندگی خود را بروز می‌دهند و همه مردم از هر ملیت و کشوری آن‌ها را می‌شناسند؛ مثلا تصویر بدون جزئیات یک زن و مرد در یک قاب نشان دهنده توالت است یا آدمی که دارد از یک سمت به سمت دیگر می‌رود نشان دهنده مسیر خروج است، یا یک شیر آب ساده، نشانه آب‌خوری است. این علامت‌ها نشانه‌هایی هستند که هر آدمی بدون در نظر گرفتن سواد زبانی‌اش آن‌ها را می‌فهمد.

از این نشانه‌ها چه می‌فهمید؟

نشان «ورود ممنوع»

این طراح در توضیح بیشتر بر این نشان‌ها گفت: سواد لازم برای فهمیدن این‌ها سوادی است که در طی حضور در یک جامعه مدنی به دست می‌آید. تمام این‌ها مربوط به مدنیت است. مثلا آن‌هایی که در جنگل‌ها به صورت قبیله‌ای و بومی زندگی می‌کنند و هنوز با شکار حیوانات تغذیه می‌کنند و ارتباطی با مدنیت نداشته‌اند، نمی‌توانند معنی این علامت‌ها را بفهمند. یعنی لوگوها لزوما وابسته به زبان محاوره‌ای نیستند و می‌توانند تنها در حوزه بصری طراحی شوند.

او ادامه داد: بعضی لوگوتایپ‌ها هم با دارا بودن تمام شرایطی که گفته شد تصویری کار نمی‌کنند، بلکه در حوزه زبان هستند. مثل نوشته «آدیداس» (adidas)، «ایران‌خودرو» یا «خانه سینما» که تنها در حوزه زبان هستند و اگر کسی زبان بلد نباشد نمی‌تواند آن‌ها را بخواند.

از این نشانه‌ها چه می‌فهمید؟

نشان «خروج» یک دیکتوگرام است

از این نشانه‌ها چه می‌فهمید؟

نشان «آدیداس»

از این نشانه‌ها چه می‌فهمید؟

نشان «ایران خودرو»

حقیقی درباره تایپوگرافی نیز اظهار کرد: در تایپوگرافی به نام‌نوشته‌ها ظرفیت بصری اضافه می‌کنند، مثلا یک طرحی بود که برای Mother & child طراحی شده بود کلمه child را درون O، Mother گذاشته بودند. در واقع کلمه child تبدیل به یک جنین شده بود که در O کلمه Mother که حالت رحم داشت قرار گرفته بود.

از این نشانه‌ها چه می‌فهمید؟

نشان «mother and child»

این گرافیست به تاثیر رواج زبان انگلیسی در دنیا بر طراحی نشان اشاره کرد و گفت: به دلیل رواج زبان انگلیسی بعد از حضور پررنگ انفورماتیک و رایانه‌ها برای تمام افراد بشر، لوگوتایپ‌هایی که در حوزه زبان انگلیسی باشند بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرند؛ آن‌چنان که لوگوتایپ ژاپنی نمی‌تواند این موفقیت را داشته باشد. مثلا شرکت‌های «سونی» و «هیتاچی» حروفشان را به انگلیسی می‌نویسند و جایگزین نشانه‌های تصویری می‌کنند.

از این نشانه‌ها چه می‌فهمید؟

نشان «سونی»

او همچنین گفت: طراحی فارسی نشان‌ها بر مبنای حروف لاتین یکی از رایج‌ترین کارهایی است که صاحبان صنعت و تجارت به طراحان سفارش می‌دهند. آن‌ها برای حضور موفق در بازارهای جهانی و بخش صادرات نشان اصلی را به زبان‌های دیگر منتشر می‌کنند تا ملیت‌های دیگر نیز با زبان‌های مختلف آن را بشناسند. این کار برای آشنا شدن مخاطب با کالا و ارتباط برقرار کردن با آن صورت می‌گیرد. شرکت‌های «سونی» و «هیتاچی» برای مثال‌های آشنایی برای این موضوع هستند. یکی از کارهایی که من در این زمینه انجام دادم طراحی لوگوتایپ فارسی «تفال» بود.

حقیقی که خود نشان‌های مختلفی را برای موسسات مختلف طراحی کرده، درباره سابقه فعالیت خود در این زمینه اظهار کرد: من در سال ۵۰ از طریق ساختن فیلم هشت میلی‌متری به سینما نزدیک شدم و با دوستان و همکاران آن زمان مثل کیانوش و داریوش عیاری، همایون پایور، ایرج رامین‌فر و ناصر غلامرضایی که الان جزو بدنه اصلی سینمای ایران هستند، شروع به کار کردم.

از این نشانه‌ها چه می‌فهمید؟

نشان «هیتاچی»

من در دانشکده هنر تحصیل می‌کردم و کار گرافیک را هم در کانون فکری کودکان و نوجوانان در کنار فرشید مثقالی و مرتضی ممیز آغاز کرده بودم و چون به سینما و گرافیک علاقه‌مند بودم آن‌ها را به یکدیگر پیوند زدم.

او افزود: قبل از تأسیس انجمن صنفی گرافیک ایران، اولین نشانه‌ام را در سال ۵۰ و برای سینمای آزاد کار کردم. بعد از آن هم در بین سال‌های ۵۰ تا ۵۴ نشانه‌هایی برای یک موسسه سینمایی دیگر به اسم «هرمزگان» و یکی دوتا هم برای انتشاراتی‌ها طراحی کردم. در آن زمان همان‌طور که در کارهای ممیز هم فراوان دیده می‌شود، نیاز و خواست جامعه بیشتر تصویر بود تا زبان.

قبل از تأسیس انجمن،‌ دانشگاه‌ها رشته گرافیک را تخصصی‌تر کرده بودند و دانشجو بیشتر می‌پذیرفتند؛ بنابراین آدم‌های حرفه‌ای بیشتری مشغول به این کار شدند. در آن دوره به دلیل رشد و توسعه نظام اقتصادی بیشتر در زمینه طراحی لوگو کار می‌شد.

او درباره رابطه این حرفه و رشد نظام اقتصادی گفت:‌ گرافیک حرفه‌ای است که به شدت وابسته به سفارش است و من در حوزه ارتباط تصویری بر این مدعا پافشاری می‌کنم که تا وقتی سفارش نباشد نمی‌توان برای دل خود کاری کرد. نمی‌شود یک طرحی زد و گفت شما مجبوری بپذیری و دوست داشته باشی. باید سفارش باشد و این سفارش هم به توسعه اقتصادی مملکت مربوط است.

اگر تجارت رشد بکند کار طراحان هم بیشتر می‌شود و برای موسسات، شرکت‌ها و بسته‌بندی محصولات چه در صادرات و چه در فروش لوگوهایی طراحی می‌شود.

این طراح افزود:‌ این موضوع نه تنها برای محصولات تجاری بلکه در محصولات فرهنگی مثل کتاب، مجله، روزنامه، فیلم، تئاتر و… هم صدق می‌کند. هنر گرافیک می‌تواند نمایشگاهی هم باشد، اما بیشتر در حوزه پوستر. طراح می‌تواند برای دل خودش پوستر طراحی کند و نمایشگاه خصوصی هم بگذارد که از حوزه ارتباط تصویری خارج می‌شود و به حوزه هنر می‌پیوندد.

البته باید به این نکته هم توجه کرد که هر محصول گرافیکی هنر نیست. همان‌طور که هر فیلمی که تولید می‌شود اثر هنری نیست و فقط یک نوار متحرک است.

حقیقی درباره وضعیت طراحی نشان در ایران گفت: نشانه‌هایی که مرتضی ممیز طراحی کرد جزو شاخص‌ترین نشانه‌های طراحانه حرفه‌ای است، اما امروز هم دوستان و هنرمندان جوانی داریم که در این حوزه خیلی خوب کار می‌کنند.

از این نشانه‌ها چه می‌فهمید؟

نشان ماهنامه «فیلم» اثر ابراهیم حقیقی

ابراهیم حقیقی متولد ۱۳ مهر سال ۱۳۲۸ در تهران و فارغ‌التحصیل کارشناسی ارشد رشته معماری از دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران است. او عضو انجمن بین‌المللی طراحان گرافیک، انجمن تصویرگران کتاب کودک و انجمن فیلمسازان مستند ایران است.

حقیقی از سال ۱۳۴۷ تا کنون طراح کتب و مجلات گوناگون بوده ‌است. برای فیلم، سریال و نمایش‌های مختلف صحنه را طراحی کرده‌ برای فیلم‌ها و سریال‌های زیادی تیتراژ ساخته ‌است. نمایشگاه‌های متعددی را برگزار کرده و جوایز زیادی نیز به‌ دست آورده ‌است.

از این نشانه‌ها چه می‌فهمید؟

نشان «بسم‌الله» اثر ابراهیم حقیقی

از این نشانه‌ها چه می‌فهمید؟

نشان «موزه سینما» اثر ابراهیم حقیقی