تاریخ چاپ گراور به سال ۱۳۰۰ میلادی، دوره رنسانس و کار هنرمندان ایتالیایی در آن زمان بر می‌گردد. انچه این هنرمندان به آن مشغول بودند حکاکی‌های ظریفی بود که بر سطح نرم الواح مس و با دست صورت می‌گرفت. طرح‌ها در جایی که بر روی مس حکاکی می‌شدند، کانال‌ها یا حفره‌هایی را باقی می‌گذاشتند که مرکب رو به هنگام چاپ در خود نگاه می‌داشت.
آژانس خبری چاپ و بسته بندی ایران، تاریخ چاپ گراور به سال ۱۳۰۰ میلادی، دوره رنسانس و کار هنرمندان ایتالیایی در آن زمان بر می‌گردد. انچه این هنرمندان به آن مشغول بودند حکاکی‌های ظریفی بود که بر سطح نرم الواح مس و با دست صورت می‌گرفت. طرح‌ها در جایی که بر روی مس حکاکی می‌شدند، کانال‌ها یا حفره‌هایی را باقی می‌گذاشتند که مرکب رو به هنگام چاپ در خود نگاه می‌داشت.
بنابراین انچه که امروزه تحت عنوان اینتاگیلو یا چاپ گود می‌شناسیم ریشه‌ای ایتالیایی دارد و به معنای چاپ از روی سطح یا طرح گود شده است. در این میان چاپ گراور اشاره به روش صنعتی چاپ گود دارد که مختص چاپ‌های با تیراژ بسیار بالا است.
به هر حال چاپ گراور در طول زمان پیشرفت بسیاری داشته است تا جایی که به عنوان یک روش چاپی سریع و با کیفیت بسیار بالا، امروزه کاربردهای مختلفی دارد. اولین لوح چاپ گود (نه سیلندر گود) با روش عکاسی در حدود سال ۱۸۱۴ توسط جوزف نیکفور نیپکه ابداع شد.
ایشان روش خود را هلیوگرافی نامید؛ روشی که در ان گراور مسی برای چاپ به دستگاه بسته می‌شود. بعدها فاکس تابلوت روش نیپکه را تصحیح کرد و نخستین فیلم نگاتیو رو برای ساخت لوح به روش هلیوگرافی افزود. اما شخصی که به عنوان مخترع چاپ پیشرفته گراور شناخته شده کارل کلیف هست.
کلیف کارش را با اسید کاری گراور حساس به نور و عکاسی شده در ۱۸۷۵ شروع کرد. او سرانجام در سال ۱۸۷۹ روش هلیوگرافی خودش رو تکمیل و ان را در انجمن عکاسی وین معرفی کرد.
البته نسخه‌های چاپی کلیف نمونه‌هایی با کیفیت بسیار بالا بود که نظر مجموعه داران آثار هنری را جلب می‌کرد با این حال روش کلیف در ابتدا از محدوده شهر وین بیرون نرفت زیرا نمی‌خواست اسرار کار خود را افشا کند. به هر ترتیب سرانجام زمانی که روش خودش رو به فروش رسوند پرده از اسرار خود برداشت، اما تا هنگام مرگ در سال ۱۹۲۶ روش خودش رو ارتقا داد.
«انقلابی‌ترین حرکت او تبدیل چاپ گود از روی گراور مسطح به چاپ از روی سیلندر بود. او نخستین ماله یا تیغه بلید را در روش گود ابداع و حتی نخستین سیستم چاپ رنگی گود با دستگاه رول را طراحی کرد. او بدین ترتیب اصطلاح سیستم چاپ رتوگراور از روی سیلندر را رواج داد.» بعد از آنکه کلیف اسرار کار خود را فاش کرد، دیگران به روش رتوگرار روی آوردن و طراحی تجهیزات برای این روش شروع شد.
با آغاز قرن بیستم رتوگراور به عنوان روشی برای چاپ‌های ظریف و با کیفیت در همه جا رواج یافت. در دهه ۱۹۲۰ دستگاه‌های چاپ عظیم چهار و پنج رنگ وارد روش گراور شدند و انواع کارت پستال، تقویم، کتاب‌های هنری و حتی مجلات به صورت تمام رنگی با اونها چاپ شد.
هلیوگرام یا همان روتوگراور، سیستم چاپ گود است با کیفیتی بسیار نزدیک به چاپ افست. هرچند مراحل آماده سازی این نوع چاپ بسیار گران‌تر از انواع دیگر، چاپ چون افست و فلکسو می‌باشد. اما برای چاپ ایده آل به شکل رول بر روی BOPP و موادی از این قبیل، بهترین انتخاب محسوب می‌شود.
به خصوص اینکه مصرف لفاف‌هایی از این نوع برای کارخانجات تولیدی همیشگی و با تیراژ بالا باشد. دلیل آن هم این است که با سیلندر تهیه شده، می‌توان در تیراژ میلیونی چاپ کرد در حالی که در روش افست برای تیراژهای بالا بایستس زینک های مجدد تهیه کرد.
چاپ هلیو دارای دستگاه‌های بسیار بزرگ و دارای بیشترین سرعت چاپ در صنعت چاپ می‌باشد که توانائی چاپ با بالاترین کیفیت و ارزان‌ترین قیمت چاپ در دنیا همچنین توانایی چاپ به صورت رول تا عرض‌های متفاوت و چاپ چندین رنگ به صورت همزمان را دارا می‌باشد چاپ بر روی میکرون‌های کم و بالا را به راحتی انجام می‌دهد ومحدودیتی در جنس مواد چاپ شونده ندارد.
تعاریف
چاپ هلیوگراور گونه‌ای از چاپ‌های برجسته محسوب می‌شود که در آن از کلیشه‌های فلزی (غالبا چدنی) استوانه‌ای شکل استفاده می‌شود که طرح‌های مورد نظر به تفکیک رنگ، بر روی آنها حک می‌شود. این روش چاپ به دلیل استفاده از کلیشه‌های چدنی برای چاپ تیراژهای پائین مقرون به صرفه نیست.
چاپ هلیوگراور عموما برای چاپ بر روی سطوح نایلونی (ترس بافان، سلوفان، متالایز) کاربرد دارد. سیستم چاپ گروار از جمله روش‌های چاپ گود است. روشی مناسب برای چاپ با کیفیت بسیار بالا که قادر است تصاویری با سایه روشن‌های به هم پیوسته درست همانطور که در یک تصویر عکاسی شده دیده می‌شود را به وجود آورد.
در روش صنعتی گراور رول موسوم به روتو گراور از سیلندرهای فلزی (از جنس مس) استفاده می‌کنند که تصاویر به صورت حفره‌های ذره بینی (و البته معکوس) بر روی آنها گود شده‌اند. این سیلندرها با استفاده از روش‌های آنالوگ (مکانیکی – شیمیایی و فتو شیمیایی) یا روش‌های دیجیتالی گود شده و ساخته می‌شوند.
موارد استفاده
در حالت رول: انواع بسته‌بندی‌ها، مجلات و برچسب‌ها با کیفیت بالا. مناسب برای چاپ مجلات و کاتالوگ‌های با تیراژ بسیار بالا (مانند مجله نشنال جئو گرافیک)، لفاف‌های بسته‌بندی دیوار پوش و کف‌پوش‌ها، پرده‌های زینتی، فیلم‌های چند لایه پلیمری و کلا سطوح با عرض بالا.
در حالت ورقی: مناسب برای کارهای با تیراژ محدود و کیفیت بالا همچون انواع اوراق بهادار مثل تمبر، اوراق سهام و برخی اوراق تبلیغاتی.
نحوه فعالیت
اثر چاپی در روش گراور با انتقال مرکب از درون حفره‌هایی است که بر روی سیلندرهای مسی حک شده‌اند. این حفره‌ها شکل‌های مختلفی دارند (مربع، دایره، بیضی). اما از لحاظ اندازه دهانه و عمق به ۳ دسته تقسیم می‌شوند:
۱- حفرهایی که اندازه دهانه و عمق متغیر دارند.
۲- حفره‌هایی که اندازه دهانه برابر ولی عمق متغیر دارند.
۳- حفره‌هایی که عمق برابر ولی اندازه دهانه متغیر دارند.
– تعداد حفره‌ها گاه در ۱ اینچ مربع به ۲۲/۵۰۰ (۲۲/۵۰۰ نقطه در ۲/۵۴ سانتی متر) می‌رسد.
– تفاوت بین اندازه دهانه و عمق حفره‌ها باعث به وجود آمدن سایه روشن‌ها و چاپ شدن تراکم‌های متفاوتی از تصویر می‌شود. یک حفره با دهانه بزرگ‌تر یا عمق بیشتر قادر است تا میزان مرکب بیشتری را در خود جای داده و فضای بزرگ تر یا رنگی تیره‌تر از تصویر در حال چاپ را ایجاد کند.
– قسمت‌هایی از سیلندر که فاقد هر گونه حفره‌ای هستند در واقع بخش‌های بدون تصویر خواهند بود.
– حفره‌های با اندازه دهانه و عمق برابر در گذشته بیشتر استفاده می‌شدند.
– حفره‌های نوع دو و سه هم امروزه کاربرد دارند. با استفاده ار این حفره‌ها انعطاف بیشتری برای رسیدن به کیفیت چاپ بالا با در نظر گرفتن سطوح مختلف چاپ شونده به وجود می‌آید.
– برای چاپ روی لفاف‌های بسته‌بندی بیشتر از حفره‌های با دهانه برابر و عمق متغیر استفاده می‌شود.
– برای چاپ‌های با کیفیت بالا از حفره‌های با دهانه و عمق متغیر استفاده می‌کنند.
– تصاویر چاپ شده با روش گراور به دلیل بالا بودن تعداد نقاط چاپی روی سیلندر یا همان حفره‌ها از کیفیت بالایی بر خور دارند. البته سیلندر و روشی که برای حکاکی آن بکار می‌رود تعیین کننده ترین قسمت کار است.
– یکی از ایرادات استفاده ار روش گراور مربوط به چاپ حروف است. گرچه حروف چاپ شده با این روش خوب هستند اما نسبت به حروفی که با دیگر روش‌های چاپی مانند افست به وجود می‌آیند قابل مقایسه نیستند. در واقع حروف چاپ شده در روش گراور به خاطر تبدیل شدن حروف به حفره‌های چاپی همانند حروف چاپ شده با افست واضح و تیز و صاف نیستند.
فرآیند چاپ
به دلیل هزینه بالای ساخت سیلندر، روش گراور صرفا برای کارهای با تیراژ بالا و کارهای رول صرفه اقتصادی دارد. همانطور که گفتیم به روش چاپ گراور به صورت رول روتوگراور گفته می‌شود.
در این روش برای مقاوم کردن سیلندرها در چاپ‌های با تیراژ بالا سیلندرها با استفاده از فلز کروم آب داده می‌شوند. در این حال وقتی در طی فرآیند چاپ لایه کروم کشیده شده روی سیلندر در حال از بین رفتن بود دوباره سیلندر را آب کروم می‌دهند.
مراحل چاپ
یک- فرو رفتن سیلندر به داخل مخزن مرکب دستگاه و چرخیدن آن درون مخزن و پر شدن حفره‌ها با مرکب روان و رقیق.
دو- تماس سطح سیلندر با یک تیغه استیلی به نام تیغه «داکتر بلید» و گرفته شدن مرکب اضافی سظح سیلندر و باقی ماندن مرکب درون حفره‌ها.
سه- قرار گرفتن سطح چاپ شونده بین سیلندر گراور و سیلندر فشار دهنده دستگاه و انتقال مستقیم مرکب از دورن حفره‌ها بر روی سطح چاپ شونده.
با توجه به ضخامت و غلظت پایین مرکب منتقل شده بر روی سطح چاپ شونده رنگ مایه‌های بدست آمده در چاپ گراور با رنگ مایه‌های دیگر روش‌های چاپی متفاوت است.
بنابراین به جای استفاده از مرکب‌های سایان، ماژنتا، زرد و مشکی (CMYK) معمول از مرکب‌های قرمز، آبی و زرد و مشکی در آن استفاده می‌کنند. در مجموع استانداردهای مشخصی برای استفاده از انواع مرکب و اندازه حروف چاپی برای چاپ سطوح مختلف چاپی وجود دارند.
روش گراور یک روش مستقیم (direct) چاپی است (یعنی تصاویر به صورت مستقیم از روی سیلندر به روی سطح چاپ شونده منتقل می‌شوند) به همین دلیل در دستگاه‌های روتو گراور نیازی به استفاده از روش‌های کنترل مخزن مرکب نیست پس می‌توان کیفیت را در این روش به خوبی کنترل کرد و سرعت چاپ را بالا برد. در برخی موارد سرعت چاپ دستگاه می‌تواند به حدودا ۹۰۰ متر در دقیقه برسد.
محاسن چاپ گراور
کیفیت بالا – سرعت بالا – قابلیت چاپ نزدیک به تصاویر سایه روشن پیوسته – رنگ سیاه پرمایه – قابلیت چاپ حتی بر روی سطوح چاپ با کیفیت پایین – صرفه اقتصادی بالا در چاپ‌های با تیراژ بالا – سرعت بالای چاپ بعد از فرآیند آماده‌سازی سیلندر.
معایب چاپ گراور
چاپ شدن حروف به صورت نقطه سایه (ترامه) – استفاده از مرکب‌های وابسته به حلال – محدود بودن استفاده به چاپ‌های با تیراژ بالا – گران بودن اعمال اصلاحات و تغییرات بر روی سیلندر ساخته شده و ترجیح ساخت سیلندر مجدد در این حالت – نمونه‌گیری بسیار گران.
